उक्त मोबाइल एपको प्रयोगबाट ट्राफिक प्रहरीले नक्कली अनुमति पत्र बोकेर सवारी हाँक्नेहरूलाई तत्काल कारबाही गर्न सक्ने विभागका महानिर्देशक नमराज घिमिरेले जानकारी दिए।
उनका अनुसार उक्त एपले विशेष गरी परीक्षणकालीन सवारी चालक अनुमति पत्र बोक्नेहरूलाई नियमन गर्छ।
“क्यूआर कोडलाई एपमार्फत् स्क्यान गरेर लाइसेन्स सक्कली हो या नक्कली सडकमै पत्ता लगाउन सकिन्छ। यस एपलाई विभागले नै निर्माण गरेको हो,” घिमिरेले बताए।
परीक्षणकालीन लाइसेन्सका लागि विकसित
अहिले सवारी चालक अनुमति पत्रको परीक्षामा उत्तीर्ण भएकाहरूलाई एक वर्ष समयावधि भएको फरक खालको परीक्षणकालीन लाइसेन्स दिइन्छ।
उक्त लाइसेन्स धनीले पाँच पटकभन्दा बढी ट्राफिक नियम उलङ्घन गरे वा कारबाहीमा परे लाइसेन्स स्वतः खारेज हुन्छ। र, पुनः परीक्षा दिएर उत्तीर्ण भए दोहोराएर परीक्षणकालीन अनुमति पत्र नै दिइन्छ।
यस लाइसेन्स स्थानीय स्तरमा उत्पादन हुने भएकाले उस्तै देखिने नक्कली अनुमति पत्र बन्ने सम्भावना रहेकाले त्यसको जाँच गर्न एप निर्माण गरेको महानिर्देशक घिमिरेले जिकिर गरे।
“नक्कली लाइसेन्स बजारमा सहजै उत्पादन र प्रयोग नहोस् भन्ने हेतुले यो पहल गरेका हौँ,” उनले भने।
यातायात व्यवस्था विभागले सोमवार सम्बन्धित एप महानगरीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालयलाई हस्तान्तरण गरेको छ।
परीक्षण अवधि सकिएपछि पाइने स्मार्ट लाइसेन्स भने उक्त एपले जाँच गर्दैन।
“स्मार्ट लाइसेन्समा विशेष किसिमको चिप्स प्रयोग हुन्छ। त्यसैले एपले जाँच्न सक्दैन। त्यसलाई जाँच गर्न विशेष उपकरण चाहिन्छ। जुन ट्राफिक प्रहरी कार्यालय, यातायात व्यवस्था विभाग र कार्यालयहरूमा उपलब्ध छ,” उनले जानकारी दिए।
अर्थात्, स्मार्ट लाइसेन्स चाहिँ सक्कली हो या नक्कली भन्ने जाँच सडकमा गर्न सम्भव छैन।
ट्राफिक प्रहरीलाई कति सहज?
ट्राफिक महाशाखाका प्रहरी नायब उपरीक्षक सुनिल जङ्ग शाहका अनुसार विकसित एपले ट्राफिक प्रहरीलाई नक्कली लाइसेन्स पहिचान गर्न र कारबाही अघि बढाउन सहज र छिटो हुने बताए। उनले काठमाण्डूभरका ४४ वटा ट्राफिक प्रहरी इकाईहरूमा खट्ने जनशक्तिहरूको फोनमा उक्त एप्लिकेसन राख्न लगाइएको छ।
“पहिले शङ्कास्पद चालक अनुमति पत्र भेटिए, त्यो नक्कली हो या सक्कली जाँच गराउन यातायात व्यवस्था विभाग नै धाउनु पर्ने समस्या थिए। त्यो अवस्था अब केही सहज हुन्न भन्ने लागेको छ,” उनले भने।
उनका अनुसार अस्थायी अर्थात् परीक्षणकालीन सवारी चालक अनुमति पत्रको हकमा नक्कली वा सक्कली खुट्टाउन गाह्रो हुँदै आएको छ।
“अब चोकचोकमै शङ्कास्पद लाइसेन्स जाँच हुन्छ। यसले ट्राफिक व्यवस्थापनमा पनि सहयोग पुर्याउँछ भन्ने विश्वास छ,” शाहले भने।
नक्कली लाइसेन्सको समस्या कति छ?
प्रहरी नायब उपरीक्षक शाहले नक्कली लाइसेन्स विभिन्न कारबाहीका क्रममा फेला पर्ने बताए। यस समस्या परीक्षणकालीन र स्मार्ट लाइसेन्स दुबैमा रहेको उनले जिकिर गरे।
प्रायजसो दुई पाङ्ग्रे सवारी चलाउनेहरूबाट नक्कली लाइसेन्स बरामद हुने उनी बताउँछन्।
“धेरैले चाहिँ ‘ए’ विधाको सवारी हाँक्नका लागि परीक्षा दिन्छन्। उत्तीर्ण गर्छन् र विभागबाट नभई अन्य ठाउँमा गई अन्य विधाको लागि अनुमति थप्छन्। केहीको त पूरा लाइसेन्स नै नक्कली हुने पाएका छौँ,” उनले नक्कली लाइसेन्सको समस्याबारे भने।
त्यस्तै एक जनाको नाममा निकालिएको लाइसेन्स अर्कोले प्रयोग गर्ने वा एकको लाइसेन्स नम्बरमा अर्कको नाम हुनेजस्ता समस्या पनि उल्लेख्य रहेको बताए।
नक्कली लाइसेन्ससहित चालक पक्राउ परेको अवस्थामा त्यसलाई नेपाल प्रहरी कहाँ हस्तान्तरण गर्ने र कहाँ र कसरी बन्यो भन्ने बारे त्यहीँबाट अनुसन्धान हुने बताए।
लाइसेन्स वितरणको अवस्था कस्तो छ?
विभिन्न प्राविधिक समस्या र अभावका कारण लामो समय स्मार्ट लाइसेन्स वितरण प्रक्रिया प्रभावित थियो।
सवारी चालक अनुमति पत्रका लागि परीक्षा उत्तीर्ण गरेर बसेका चार लाख ५० हजारभन्दा बढी चालक परीक्षा उत्तीर्ण गरेपछि दस्तुर तिरेको रसिद वा परीक्षणकालीन लाइसेन्सका भरमा सवारी चलाउन बाध्य थिए।
विभागले लाइसेन्स छपाउनका लागि आवश्यक पर्ने कार्ड सकिएको भन्दै अत्यावश्यक प्रयोजनका लागि आवेदन दिएका बाहेकलाई लाइसेन्स वितरण बन्द गरेको थियो।
गत मङ्सिर महिनामा भने १४ लाख कार्ड भित्रिएपछि विभागले कार्ड छपाइको काममा तीव्रता दिएको अधिकारीहरू बताउँछन्।
अहिले दैनिक ६००० हाराहारीमा स्मार्ट लाइसेन्स छापिरहेको विभागका महानिर्देशक घिमिरेको दाबी छ। पुस १३ गतेदेखि हालसम्म करिब दुई लाख सवारी चालक अनुमति पत्र छपाइ सम्बन्धित यातायात कार्यालयहरूमा पठाएको उनले बताए।
सन् २०२१ को मार्च महिनासम्म वितरण गर्न बाँकी रहेका लाइसेन्सहरू छापिएको र त्यसयताका वितरण गर्न बाँकी सम्पूर्ण कार्ड आउँदो चैतसम्ममा छापेर वितरणका लागि पठाइने जानकारी घिमिरेले बीबीसीलाई दिए।
तस्बिर स्रोत,FACEBOOK/DOTM
“चैतसम्ममा वितरण स्थगित भएका लाइसेन्स छाप्छौँ र त्यसपछि नियमित छपाइ प्रक्रियामा फर्कन्छौँ।”
हाल देशभर दैनिक ६ हजार मानिसले सवारी चालक अनुमति पत्रका लागि परीक्षा दिने विभागको दाबी छ। त्यसैले परीक्षार्थीको सङ्ख्या सरह परीक्षणकालीन लाइसेन्स दैनिक छापिने घिमिरेले बताए।
सङ्ख्यात्मक हिसाबले धेरै छापिने भएकाले नक्कली उत्पादन नहोस् भनेर स्क्यान गर्ने एप बनाएको उनको भनाइ छ।
“ट्राफिक प्रहरीले लाइसेन्समा भएको क्यूआर कोड स्क्यान गरेपछि सम्पूर्ण विवरण मोबाइलमा देखाउँछ। लाइसेन्स नक्कली हो भने आवश्यक विवरण देखाउँदैन,” महानिर्देशकले प्रस्ट्याए।
