Highlights
- एउटा फिल्मकर्मीमाथि नियोजित र व्यक्तिगत आक्रमण भइरहँदा पनि अधिकांश फिल्मकर्मीले भने यसलाई नजरअन्दाज गरिरहेका छन् ।
काठमाडौँ — केही दिनयता अभिनेत्री सुरक्षा पन्तबारे सामाजिक सञ्जालमा अनेक टीकाटिप्पणी भइरहेका छन् । यस्तो टिप्पणीमा फरक मतभन्दा पनि घृणा, आवेग र उत्तेजनात्मक अभिव्यक्ति देखिन्छ । आफूमाथि भइरहेको यस्तो टिप्पणीबारे जानकार भएरै सुरक्षाले फेसबुकमा प्रतीकात्मक कविता लेखेर विरोध जनाइन् । कुरा यतिमै रोकिएन, सुरक्षामाथि भइरहेको आक्रमणबारे टिप्पणी गरेकै आधारमा अभिनेत्री ऋचा शर्मामाथि पनि आक्रमण र घृणा बर्साउन सुरु भएको छ ।
सुरक्षा अभिनित फिल्म ‘खेल’ अहिले प्रदर्शनमा छ । कतिपयले उनको अभिव्यक्तिलाई लिएर फिल्म बहिष्कारको अभियानसमेत चलाइरहेका छन् । ६ दिनअघि कार्यक्रम ‘द प्रकाश सुवेदी शो’मा अन्तर्वार्ताकारले जोडेको प्रसंगमा पूर्वयुवराज पारस शाह र उनका छोरा हृदयेन्द्रबारे केही बताएकै आधारमा उनीमाथि घृणा बर्साउन सुरु भएको थियो । जुन निरन्तर छ ।
एउटा फिल्मकर्मीमाथि नियोजित र व्यक्तिगत आक्रमण भइरहँदा पनि अधिकांश फिल्मकर्मीले भने यसलाई नजरअन्दाज गरिरहेका छन् । आफ्नो फिल्म करिअर र फिल्म व्यवसायमा जोखिम हुन्छ भन्दै उनीहरूले यस्तो व्यक्तिगत आक्रमणविरुद्ध ऐक्यबद्धता जनाएका छैनन् । फिल्मकर्मीहरूको हकहितका लागि खोलिएका सम्बन्धित संस्थाहरूले भने मौनता साँधिरहेका छन् । कतिसम्म भने कलाकारकै हकहितका निम्ति भन्दै खुलेका चलचित्र कलाकार संघ, चलचित्र निर्माता संघ र चलचित्र निर्देशक संघहरू यो सारा परिदृश्यमाथि बेखबरझैं देखिन्छन् ।
केही अभिनेत्रीले भने सुरक्षामाथि साइबर संसारमा भइरहेको आक्रमणबारे प्रस्ट शब्दमा बोल्ने हिम्मत गरेका छन् । अभिनेत्री ऋचाले यसबारे खुलेरै आवाज उठाइन् । उनले सामाजिक सञ्जालमा सुरक्षालाई ढाडस दिँदै लेखिन्, ‘आजभोलि केही मानिसलाई लागिरहेको छ कि तिमीले जे भन्यौ, त्यो सधैं उनीहरूको पक्षमा हुनुपर्छ । तिमीले आफ्नो विचार राख्नु, प्रश्न उठाउनु, असहमति जनाउनु एकदम ठिक कुरा हो । तिमी आफ्नो आवाज हो, अरूको प्रतिध्वनि होइनौ…।’ उनले सुरक्षालाई सम्बोधन गर्दै साँचो बोल्दा कतिलाई रिस उठ्नु र अप्ठयारो लागे पनि त्यो कमजोरी उनीहरूकै भएको उल्लेख गरिन् ।
ऋचाले यति बोलेपछि आक्रमण उनीमाथि पनि सुरु भयो । उनको भनाइमा असहमति राख्ने त सामान्य कुरा भयो, तर घृणाजन्य अभिव्यक्ति दिने काम सुरु भयो । उनलाई केहीले त च्याटमार्फत अश्लील गाली दिँदै घृणाजन्य धम्की दिएका छन् । च्याटमामार्फत अश्लील गाली गर्नेको एकजनाको त ऋचाले च्याटको स्क्रिनसट नै सार्वजनिक गरिदिइन् । जहाँ सार्वजनिक रुपमा पढ्नसमेत नसिकने शब्दहरु लेखिएका छन् ।
ऋचा यतिबेला आक्रमण गर्ने प्रत्येक व्यक्तिविरुद्ध मुद्दा दर्ता गर्ने तयारीमा छिन् । ‘म अहिले थ्रेट दिनेहरूको विवरण खोजिरहेको छु । त्यसमध्ये बाबुराम धिताल र सम्राट ठकुरीका विवरण आइसकेका छन् । अब एउटा उदाहरण सेट गर्न एकदमै जरुरी भइसक्यो । सामाजिक सञ्जालमा तथानाम गाली सुन्न हामीलाई जरुरी छैन,’ उनले कान्तिपुरसँग भनिन् । उनले आफ्नो स्थान बनाइसकेको फिल्म इन्डस्ट्रीका मान्छेलाई त यस्तो गर्छन् भने तिनीहरुले सामान्य केटीहरुलाई कस्तो व्यवहार गर्लान् भनेर प्रश्न गरिन् ।
पटकथाकार सम्पदा मल्लले पनि सुरक्षाको अभिव्यक्तिमाथि समर्थन जनाउँदै उनीप्रति सम्मान बढेको उल्लेख गरिन् । सामाजिक सञ्जालमा लेख्दै भनिन्, ‘म तपाईंमाथि गर्व गर्छु । किनभने तपाईं आफ्नो विचार व्यक्त गर्न डराउनुभएन । तपाईंले प्रमाणित गर्नुभयो कि एक अभिनेत्री केवल मनोरन्जनको साधन होइन । उनको समाजमा महत्त्वपूर्ण भूमिका छ र त्यही कारण गर्दा समाजले उनीहरूलाई आफ्नो समाजका लागि उभिन सेलिब्रिटीको दर्जा दिएको छ ।’
रंगकर्मी आकांक्षा कार्कीले पनि सुरक्षामाथि व्यक्तिगत रुपमा भइरहेको घृणाविरुद्ध आवाज उठाइरहेकी छन् । उनले लेखेकी छन्, ‘हामी सोच्छौं कि हामी समाजको रूपमा प्रगति गरिरहेका छौं तर हरेक दिन हामी पछाडि सरिरहेका छौं । हामीलाई विचार भएकी महिला अझै पनि खतरा हुन्, र यसले मानिसहरूलाई असहज बनाउँदा लाग्छ ।’
‘यदि मानिसहरूले हरेकपटक आफूलाई सेन्सर गर्नुपर्ने, के भन्छन् भनेर गणना गर्नुपर्ने, कूटनीतिक बन्नुपर्ने र जनताको मासमा बढी मनपर्ने हुन सिधा झुट बोल्नुपर्छ भने यो भन्दा दयनीय र निराशाजनक अरू केही हुँदैन,’ उनले भनिन् । उनले ऋचालाई आएको धम्कीको पोस्ट सेयर गर्दै साइबर ब्युरोलाई एक्सन लिन आग्रह पनि गरिन् ।
पन्छिन्छन् फिल्मकर्मीका संघ
फिल्मकर्मीहरूको हकअधिकारका लागि भनेर खोलिएका संघसंस्था भने यतिबेला मौन देखिन्छन् । उनीहरूले यस विषयमा आधिकारिक रुपमा विज्ञप्ति निकाल्नु त परै जाओस्, व्यक्तिगत रुपमा पनि विकास भइरहेका घटनाबारे अनदेखा गरिरहेझैं देखिन्छ ।
चलचित्र निर्माता संघका महासचिव सुनिलकुमार थापाले कान्तिपुरसँगको कुराकानीमा भने, ‘संघसंस्थाबाट यसबारे लेख्न सकिन्न । संघसंस्थामा गणतन्त्रवादी र राजावादी पनि आबद्ध छन् । प्रधानमन्त्री जस्तोले यो कुरा रोक्न सकेनन् भने कलाकारका संघसंस्थाले कहाँ सक्छन् ?’ यो घटनामा निर्माता संघले केही गर्न जरुरी नभएको तर्क गर्दै उनले बरु कलाकार संघले यसबारे हेर्नुपर्ने बताए ।
चलचित्र कलाकार संघका अध्यक्ष मोहन निरौलाले सुरक्षाले कुनै गलत कुरा नबोलेको बताए । व्यक्तिगत रुपमा सुरक्षामाथि भइरहेको आक्रमण निन्दनीय भएको बताए पनि उनकै संस्थाबाट आधिकारिक रुपमा कुनै आवाज उठेको छैन । उनले यसबारे संस्थामा छलफल चलिरहेको बताए । ‘हामीबीच यस विषयमा छलफल चलिरहेको छ । यस विषयमा हामी पहिले पनि बोल्दै आइरहेका छौं । तर हामी जसको विषयमा बोल्यौं, ती विषय हामीसँग सम्पर्कमै आउँदैनन् । संस्था एकजनाको मात्र होइन, नेपालभरिका कलाकारको हो । उहाँहरू पनि समन्वय सम्पर्कमा आइदिनुभयो भने हामीलाई सजिलो हुन्छ,’ उनले भने । कलाकारले पनि आफ्नोभन्दा फरक विषयमा बोल्दा विचार गर्नुपर्नेमा भने उनले जोड दिए ।
चलचित्र निर्देशक समाजका अध्यक्ष जनकदीपक पराजुली भने कलाकार संघको प्रतिक्रिया पर्खिरहेका छन् । ‘हामीले बोल्नुपर्ने त हो । तर उहाँ कलाकार संघको सदस्य पनि हुनुहुन्छ होला । हामी कलाकार संघको प्रतिक्रिया पर्खिरहेका छौँ,’ उनले कान्तिपुरसँग भने । उनले लोकतन्त्रमा जो कोहीलाई आफ्नो विचार राख्ने अधिकार भएको बताउँदै भने, ‘उहाँको विचारप्रति आपत्ति जनाउनुर्ने केही छैन । अरु संस्थाले चलचित्रकर्मीको हितमा बोलेको कुरालाई ऐक्यबद्धता जनाउँछन् । व्यक्तिगत तर्फबाट सुरक्षाको पक्षमा छु,’ उनले भने ।
चलचित्र विकास बोर्डका अध्यक्ष दिनेश डीसीले बोर्डले यसबारे केही बोल्न नमिल्ने सुनाए । उनले यतिमात्रै भने, ‘बोर्ड एनजीओ होइन । सरकारी संस्था हो । हामीले बोल्नै मिल्दैन ।’
पटक-पटक सिकार
सुरक्षा मात्र होइन, यसरी अभिव्यक्ति र ट्रोलको सिकार बन्ने कलाकार थुप्रै छन् । प्रस्तोता प्रकाश सुवेदीकै कार्यक्रममा अभिनेत्री पूजा शर्माले नेताहरू नचिन्दा र सामान्य ज्ञानको जवाफ दिन नसक्दा उनी पनि ट्रोलको सिकार भएकी थिइन् । लामो समयसम्म उनीमाथि मानसिक हिंसा नै भएको थियो ।
सोही कार्यक्रमको एक एपिसोडमा निर्देशक तथा अभिनेत्री दीपाश्री निरौलाले राजेश हमाल ‘महानायक’ होइन भनेर आफ्नो आलोचकीय दृष्टिकोण राख्दा उनीमाथि पनि उस्तै गरी सामाजिक सञ्जालमार्फत गाली बर्साइएको थियो । कतिसम्म भने उनी आबद्ध नियमित टेलिभिजन कार्यक्रमबाट समेत बाहिरिनुपर्यो । उनका फिल्म बहिष्कार गर्ने धम्की दिइयो । मानसिक रुपमा दीपाश्रीलाई ठूलै आघात पर्यो । उनले रुँदै सामाजिक सञ्जालमा माफी माग्दा पनि घृणा फैलाउने क्रम बन्द भएन । यही घटनापछि दीपाश्री कतै भिडियो अन्तर्वार्ता दिने र बोल्ने कुरामा निकै हच्किन्छिन् ।
सोही कार्यक्रममा गएर ट्रोल हुनेमध्येमा अभिनेता सौगात मल्ल पनि पर्छन् । नेताहरूको नाम थाहा नहुँदा उनी पनि सामाजिक सञ्जालमा ट्रोलको सिकार बने ।
गत फागुनमा गायक तथा अभिनेता प्रकाश सपुतले ‘केपी शर्मा ओली : सपना, संघर्ष र संकल्प’ पुस्तक लोकर्पणमा प्रधानमन्त्री ओलीको जीवन प्रेरणादायी भएको भन्दै प्रशंसा गरेका थिए । ओलीमाथि प्रशंसा गरेकै कारण उनले सामाजिक सञ्जालमा गालीगलौजको सामना गर्नुपर्यो । तुच्छ शब्दमार्फत उनलाई जातीय विभेद पनि गरियो । रिलिज नजिकै रहेको उनको फिल्म ‘वसन्त’ बहिष्कारको अभियानसमेत चल्यो ।
यही घटनाका कारण अहिले त उनी आफ्नो अभिव्यक्ति राख्न पनि हच्किरहेका छन् । केही समयअघि पोखरामा भएको एक सांगीतिक कार्यक्रममा उनले आफू केही नबोल्ने बरु गीत मात्रै गाउने बताएका थिए । चैत पहिलो साता पूर्वमा तय भएको एक साहित्यिक महोत्सवमा उनी अतिथि थिए तर अन्तिम समय यही घटनाका कारण उनले कार्यक्रम नै ‘क्यान्सिल’ गरे । यसरी सामाजिक सञ्जालमा अभिव्यक्तिकै कारण मानसिक हिंसाको सिकार हुने कलाकारको लामो सूची छ ।
ऋचाले यस्तो बेला सम्बन्धित संघसंस्थाले आवाज नउठाउँदा कलाकार एक्लो हुने गरेको गरेको बताइन् । उनले ट्रोल र मानसिक हिंसाको सिकार हुनेमा अभिनेत्री नै ज्यादा भएको सुनाइन् । भनिन्, ‘हिरोइनले केही भन्नेबित्तिकै एकदम पर्सनल्ली लिने प्रचलन धेरै छ । अत्याचार र अराजकता देखाएपछि सहेर बस्न सकिन्न । आफ्नै इन्डिस्ट्रीको चेली-बहिनीहरूलाई यस्तो भइरहेको छ भने म बोल्छु । यदि चुप लागेर डिप्लोम्याटिक हुने हिरोइन भएको भए मैले केही पनि भोग्नुपर्दैन थियो होला ।’
एकलाई पर्दा अर्को चुपचाप बस्ने वा कसैले केही भन्छ कि भनेर डराउने प्रवृत्ति रहेको बताउँदै भनिन्, ‘हिरोहरू त झन् बोल्नै सक्नुहुन्न । मेरो अपेक्षा हिरोहरूले नभने पनि हिरोइनहरू एकजुट हुनुपर्ने हो । तर कसैको पनि सपोर्ट छैन ।’
साइबर कानुनका जानकार बाबुराम अर्यालका अनुसार कानुनमा सुरक्षा पन्तमाथि भइरहेको आक्रमणलाई दुर्व्यवहारका हिसाबले हेर्न सकिन्छ । ‘यो विषय विद्युतीय कारोबार ऐनको दफा ४७ अनुसार महिलामाथिको दुर्व्यवहार कानुनअन्तर्गत जान सक्छ । यसमा पाँच वर्षसम्मको जेल सजाय, एक लाखसम्मको जरिवाना र क्षतिपूर्ति हुन सक्छ,’ उनी भन्छन् । अहिले समाजको स्वभाव रुढ हुँदै गएको र त्यसको रिफ्लेक्सन भर्चुअलमा भएको पनि उनी बताउँछन् । भन्छन्, ‘यस्तो हुनुमा प्रयोगकर्ताको डिजिटल लिट्रेसी नभएकाले उनीहरूको परिणाम अनुमान पनि गर्न नसक्ने र परिणामलाई वास्ता पनि नगरेको कारण यो किसिमका घटना भइरहेका छन् । हामी क्राइम र नन क्राइमका कुरामा प्रस्ट छैनौं । कानुनको विद्यमानताका बारेमा पनि धेरै मान्छेलाई थाहा छैन ।’
०००
अत्याचार र अराजकता देखाएपछि सहेर बस्न सकिन्न : ऋचा शर्मा
जहिल्यै यस्तो घटनाको सामना गर्ने त हिरोइनहरूले हो । आजसम्मको इतिहासमा हिरोहरूले खासै गर्नुपरेको छैन । उनीहरूले जे भन्दा पनि त्यसलाई यादै गरिन्न जस्तो लाग्छ । हिरोइनले केही भन्नेबित्तिकै एकदम पर्सनल्ली लिने प्रचलन नै हो । तपाईंले इतिहास हेर्नुभयो भने पूजा शर्मा, दीपाश्री निरौला, वर्षा राउत र मेरै केसमा पनि । र, अहिले सुरक्षा !
अत्याचार र अराजकता देखाएपछि सहेर बस्न सकिन्न । आफ्नै इन्डस्ट्रीको चेली बहिनीहरूलाई यस्तो भइरहेको छ भने म बोल्छु । म चुप लागेर डिप्लोम्याटिक हुने हिरोइन भएको भए केही पनि भोग्नुपर्दैन थियो होला । भोलिका दिनमा मलाई कसैले साथ नदिए पनि म बोल्छु । किनकि सही हो भने सही र गलत हो भने गलत भन्ने हिम्मतचाहिँ राख्नुपर्छ । यो बेलामा तपाईंले आफ्नो आवाज राख्न पाउनुपर्छ ।
मैले आवाज उठाएँ । आवाज उठाएको यहाँ मन पर्दैन । महिलाले आवाज उठाएको त झनै मन पर्दैन । यही कुरा हिरोले गरेको भए फरक हुन्थ्यो होला । हिरोहरू त झन् बोल्नै सक्नुहुन्न । सिनियरदेखि जुनियरले पनि बोल्न सक्दैनन् । मेरो अपेक्षा हिरोहरूले नभने पनि हिरोइनहरू एकजुट हुनुपर्ने हो । तर कसैको पनि सपोर्ट छैन ।
बोल्दा डर होला । भोलि मैले काम पाउँदिनँ कि, इमेज पो खत्तम हुने हो कि भन्ने डर होला । अहिले जुन प्रकारको आक्रमण आइरहेको छ, एकएक जनालाई एक्स्पोज गर्दै छु म । यतिसम्म कि मान्छेहरू को हुन्, कुन पेसामा लागिरहेका छन्, त्योसहित जानकारी लिइसकेको छु । म अब मुद्दा दर्ता गर्दै छु, म बाबुराम धिताल र सम्राट ठकुरी (अमरबहादुर सिंह) विरुद्ध । यी सबैको विरण आइसक्यो । हामीलाई सपोर्ट नगर्ने छन् भने गर्ने पनि त्यतिकै छन् । एउटा उदाहरण सेट गर्न एकदमै जरुरी भइसक्यो । सामाजिक सञ्जालमा तथानाम गाली दिने क्रम बढिरहेका छन् । यस्ता कुरा हामीले सुन्न जरुरी छैन । चित्त बुझेन भने आफ्नो कुरा राख्न पाउनुपर्छ । तर आमाचकारी गाली दिने कुरा हामीले सुन्न जरुरी छैन ।
कल्पना गर्नुस्, म एउटा स्थान बनाइसकेको फिल्म इन्डस्ट्रीको मान्छेलाई त यस्तो गर्छन् । एउटा सामान्य केटीलाई कस्तो गर्छन् होला ? कसरी डिल गर्ने उनीहरूले ? अनि किन यो देशमा बलात्कार र आत्महत्या जस्तो घटना हुन्नन् त ?
जनआन्दोलन सफल भएपछि भोलिपल्टको कान्तिपुर
![सहमहामन्त्रीबाट दिएकाे राजीनामा अस्वीकृत हुन्छ जस्तो त लाग्दैन : श्रेष्ठ [अन्तर्वार्ता]](https://foureyesnews.com/wp-content/uploads/2025/04/sumana-shsreha-0632024041850-1000x0-1722025090659-1000x0-1.jpg)
