एक वर्ष जेल, १० हजार जरिवाना
अर्काको कुनै पनि व्यक्तिगत तस्वीर र भिडियो सामाजिक सञ्जालमा राख्नुअघि उसलाई सोधिएन भने उसको गोपनीयताको हनन् हुने महानगरीय प्रहरी परिसरका प्रवक्ता दिनेशराज मैनाली बताउँछन् ।
मुलुकी अपराध संहिता ऐन २०७४ को भाग-३ मा व्यक्तिगत गोपनीयता र प्रतिष्ठा विरुद्धको कसुर छ । अनुमति बिना कुनै पनि व्यक्तिको फोटो भिडियो खिच्न वा स्वरूप बिगार्न नहुने भन्ने उल्लेख छ । यस्तो कसुर गर्ने र गराउने व्यक्तिलाई एक वर्षसम्म कैद १० हजार रुपैयाँसम्म जरिवाना वा दुवै सजाय हुने भन्ने उल्लेख भएको मैनालीले बताए ।
‘यो विषयमा अहिलेसम्म धेरै उजुरी त परेको छैन । तर यो विषयलाई साइबर ब्युरोले पनि हेर्ने भएकाले उता पनि उजुरी परेको हुनसक्छ ।’
कानुनमा यस्तो छ व्यवस्था
आफ्नो व्यक्तिगत भिडियो त छँदैछ, अरूको भिडियो समेत खिचेर थाहै नदिई हालिदिने प्रवृत्ति छ यो अपराध हो भन्ने कुराको ज्ञान नै धेरैलाई छैन । कुनै पनि सार्वजनिक स्थलको फोटो भिडियो खिच्दा कोही व्यक्तिको फोटो आयो भने त्यसलाई भने कसुर मानिंदैन । तर कुनै व्यक्तिलाई लक्षित गरेर फोटो भिडियो खिच्न र त्यसलाई तोडमोड गरेर अपलोड गर्न पनि नपाइने अधिवक्ता प्रवीन भण्डारी बताउँछन् । ‘यो प्रतिलिपि अधिकार विपरीत र गोपनीयताको कसुर हो ।’
यस्तो कसुर गर्ने र गराउने व्यक्तिलाई एक वर्षसम्म कैद १० हजार रुपैयाँसम्म जरिवाना वा दुवै सजाय हुने भन्ने उल्लेख छ । तर विद्युतीय माध्यमबाट कसैको गोपनीयता भंग गर्दा भने दुई वर्षसम्म कैद र २० हजारसम्म जरिवाना वा दुवै सजाय हुने उनले बताए ।
यो व्यक्तिवादी फौजदारी हो । त्यसैले यसको उजुरी गर्न आरोप पत्र लिएर अदालत नै जानुपर्ने भण्डारी बताउँछन् । ‘यस किसिमको अपराध व्यक्तिवादी हो भने आफैंले प्रमाण जुटाउनुपर्छ प्रहरीले मद्दत गर्दैन, सरकारवादी हो भने मात्र प्रहरीकहाँ जाने हो ।’
जथाभावी अरूको फोटो भिडियो खिचेर हाल्नु हुँदैन भनेर कानुनमा नै भनिएको छ । तर यो विषयमा धेरैलाई जानकारी छैन, त्यसैले यस विषयमा धेरै जनचेतना र चेतना जरुरी छ ।
